އަލް-ނަކްބާ ނުވަތަ 1948ވަނަ އަހަރު ޒަޔަނިސްޓުންގެ ދަޢުލަތް ގާއިމު ކުރަން ފަލަސްޠީނުގެ ބިންތަކަށް ވެރިވެގަނެ, ފޭރިގަތް ހިތާމަވެރި ދުވަހަށް 76 އަހަރު ފުރުން ފާހަގަ ކުރުމަށް ފަލަސްޠީނުގެ ހުޅަނގު އައްސޭރީގައި ބޭއްވި ހިނގާލުމުގެ ބައިވެރިންނަށް ޔަހޫދީ ފައުޖުގެ ޖައްބާރު ސިފައިން ޙަމަލާދީ ޒުވާނަކު ޝަހީދު ކޮށްލައިފިއެވެ. ޔަހޫދީ ފައުޖުން ޙަމަލާ ދީފައި ވަނީ ރާމަاللهގެ ރަށްބޭރުގައި އޮންނަ ޗެކްޕޮއިންޓެއް ކައިރިން ހިނގާލުމުގެ ބައިވެރިން އެއްވެ ތިބި ވަގުތުގައެވެ.
ފަލަސްޠީނުގެ ޞިއްޙަތާ ބެހޭ ވުޒާރާއިން ބުނީ, ޔަހޫދީ ފައުޖުން ޙަމަލާ ދީފައި ވަނީ ރާމަاللهގެ ރަށްބޭރުގައި އޮންނަ އަލް-ބީރާގެ އުތުރަށް އެއްވި ހިނގާލުމުގެ ބައިވެރިންނަށް ކަމުގައެވެ. މި ޙަމަލާގައި ޝަހީދު ކޮށްލާފައި ވަނީ 20 އަހަރުގެ ޒުވާނެއް ކަމުގައިވާ އަޔިސަރް މުޙައްމަދު ޞާފީއެވެ. އޭނާއަކީ ބަރްޒަތު ޔުނިވަރސިޓީގައި ތަޢުލީމު ހާސިލު ކުރަމުން ދިޔަ ދަރިވަރެކެވެ. އޭނާ ޝަހީދު ކޮށްލާފައި ވަނީ ކަރަށް ބަޑި ޖަހައިގެންނެވެ.
މަންޒަރު ފެނުނު މީހުން ބުނީ, ނަކްބާގެ ހިތާމައިގައި ބައިވެރިވުމުގެ ގޮތުން ހިނގައިލުމުގައި ބައިވެރިވުމަށް ބަރްޒަތު ޔުނިވަރސިޓީގެ ގިނަ ޢަދަދެއްގެ ދަރިވަރުންތަކެއް އެއްވާން ފެށުމުން ޔަހޫދީ ފައުޖުގެ ޖައްބާރު ސިފައިން އެ ސަރަޙައްދަށް އަރައި, ދަރިވަރުންނަށް ޙަމަލާދޭން ފަށާފައިވާ ކަމުގައެވެ. އެ ކުދިންނަށް ހުރަސް އެޅުމުގެ ގޮތުން ޔަހޫދީ ފައުޖުގެ ސިފައިން ވަނީ ބާރުގެ ބޭނުންކޮށް, ކަރުނަ ގޭސް ޖަހައި, ގިނަ ޢަދަދެއްގެ ދަރިވަރުންނަށް އަނިޔާ ކޮށްފައެވެ.
1948ވަނަ އަހަރުގެ ނަކްބާގައި, ޒަޔަނިސްޓުންގެ އިސްރާއީލް އުފެއްދުމަށް, ފަލަސްޠީނުގެ ބިންތަކަށް ވެރިވެގަނެ, 760,000އެއްހާ މުސްލިމުންގެ ގެދޮރު ނެތިކޮށްލިއެވެ. އަދި, އެ މީހުންގެ ބިންތަކުން އެ މީހުން ބޭލިއެވެ. އެ މީހުންނާއި, އެ މީހުންގެ ޢާއިލާތަކާއި ދަރިފަސްކޮޅު މިހާރު ދިރިއުޅެމުން ދަނީ ރެފިއުޖީ ކޭމްޕުތަކުގައެވެ. ނަކްބާގެ އެއް މާނައަކީ މުސީބާތެވެ. އެ ދުވަހަކީ, ފަލަސްޠީނުގެ މުސްލިމުންނަށް ކުރިމަތިވި ބޮޑު މުސީބާތެއްގެ ފެށުމުގެ ގޮތުގައި އިސްލާމީ އުންމަތުން ގަބޫލު ކުރެއެވެ. އެ މުސީބާތަކީ ޔަހޫދީންގެ ދަޢުލަތެވެ.
"މިއަށްވުރެ ބޮޑު މުސީބާތެއް ނޯންނާނެ. އަޅުގަނޑު މި ތަނުގައި [ޣައްޒާގެ ރެފިއުޖީ ކޭމްޕެއްގައި] ދިރިއުޅޭތާ 80 އަހަރު ފާއިތުވީ. މި ފަދަ ހިތްދަތި ހާލަތެއް ދުވަހަކު ވެސް ނުދެކެން. އަޅުގަނޑުމެންގެ ގެދޮރު ނެތިކޮށްލައިފި. އަޅުގަނޑު މުދާތައް ފޭރިގަނެ, ސުންނާފަތި ކޮށްލައިފި. އަޅުގަނޑުމެންގެ މުދަލާއި އާމްދަނީ އަތުލައިފި. ބާކީ އެއްވެސް އެއްޗެއް ނެތް،" 1948ވަނަ އަހަރުގެ ނަކްބާގައި އަމިއްލަ ވަޒަނުން ފައިބަން މަޖުބޫރުވި 80 އަހަރުގެ އުންމު މުޙައްމަދު ކިޔައިދިނެވެ. ބިއުރު އަލް-ސަބަޢުގެ ރައްޔިތެއް ކަމުގައިވާ މުޙައްމަދު މި ވަގުތު ދިރިއުޅެނީ ޣައްޒާގައެވެ.
"އަޅުގަނޑުގެ މަންމައާއި ބައްޕަ, ފުރަތަމަ ނަކްބާގެ ހިތާމަވެރި ދުވަސްތަކުގެ ވާހަކަތައް ކިޔައިދިން. ނަމަވެސް, މިހާރު އަޅުގަނޑުމެން ތަޙައްމުލު ކުރަމުން މި ދަނީ މާ ނުރައްކާތެރި, އަދި މާ ބިރުވެރި ނަކްބާއެއް. ހުރިހާ ދިމާލަކުން ފެންނަނީ ހަލާކާއި މާޔޫސްކަން. އެ މީހުން [ޔަހޫދީ ފައުޖުން] އަޅުގަނޑުމެން ނައްތައިލައިފި. އަޅުގަނޑުމެންނަށް މި ފެންނަމުންދާ މަންޒަރުތައް އެހެން އެއްވެސް ބަޔަކަށް ނުފެންނާނެ،" 58 އަހަރުގެ ފަރީދާ އަބޫ އަތްމާ ކިޔައިދިނެވެ. އޭނާ މި ވަގުތު ދިރިއުޅެނީ ރަފަޙުގައެވެ.
ނަކްބާގެ ހިތާމަ ފާހަގަ ކުރުމަށް ހުޅަނގު އައްސޭރީގައި ބޭއްވި ހިނގައިލުމުގައި އެތަކެއް ހާސް ބަޔަކު ބައިވެރިވިއެވެ. މި އަހަރު ފަލަސްޠީނުގެ މުސްލިމުން ނަކްބާގެ ހިތާމަ ފާހަގަ ކުރަމުން މި ދަނީ, ފަލަސްޠީނުގެ ޣައްޒާގެ މުސްލިމުން ނެތި ކޮށްލަން ޔަހޫދީ ފައުޖުން ލާއިންސާނީ ޢުދުވާނެއް ހިންގަމުންދާ ދަނޑިވަޅެއްގައެވެ. މިއީ, ޣައްޒާގެ ރައްޔިތުން އެ މީހުންގެ ބިންތަކުން ފައްސައިލަން ހިންގާ, ދެވަނަ ނަކްބާއެއްގެ ގޮތުގައި މަސްރަޙު ދިރާސާ ކުރާ ބައެއް ފަރާތްތަކުން ވެސް ސިފަ ކުރެއެވެ. ނަކްބާގެ ހިތާމައިގައި ބައިވެރިވުމުގެ ގޮތުން ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ދަނީ ހިނގާލުންތައް ބާއްވަމުންނެވެ.
2023ވަނަ އަހަރުގެ އޮކްޓޫބަރު 7ވަނަ ދުވަހު ފެށި ޢުދުވާނާ އެކު ހުޅަނގު އައްސޭރިއަށް ރޭޑު ޖަހައި, ލާއިންސާނީ އަމަލުތައް ހިންގުން ވެސް ޔަހޫދީ ފައުޖުން ވަނީ އިތުރު ކޮށްފައެވެ. އެ ދުވަހަށް ފަހު ޔަހޫދީ ފައުޖުން ހުޅަނގު އައްސޭރީގައި ހިންގާފައިވާ ލާއިންސާނީ ޢުދުވާންތަކުގައި ފަލަސްޠީނުގެ 500 އެއްހާ މީހުން ވަނީ ޝަހީދު ކޮށްލާފައެވެ. އަދި, އެތަކެއް ސަތޭކަ މީހުން ވަނީ ކުށަކާ ނުލައި ހައްޔަރަށް ގެންގޮސްފައެވެ.
މީގެ ހަ މަސް ކުރިން ޣައްޒާގައި ޔަހޫދީ ފައުޖުން ފެށި ޢުދުވާނުގައި ޝަހީދު ކޮށްލާފައިވާ މީހުންގެ ޢަދަދު މިހާރު ވަނީ 35,233އަށް އުފުލިފައެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި 25,000އެއްހާ އަންހެނުންނާއި މައުސޫމު ކުޑަކުދިން ހިމެނޭއިރު, ޔަހޫދީ ފައުޖުން ސުންނާފަތިކޮށް ބިމާ ހަމަކޮށްލާފައިވާ ޢިމާރާތްތަކުގެ ދަށުގައި އިތުރު 10,000އެއްހާ މީހުންގެ ހަށިތައް ތާށިވެފައިވާ ކަމަށް ބެލެވެއެވެ. އަދި, ޒަޚަމު ކޮށްލާފައިވާ މީހުންގެ ޢަދަދު ވަނީ 79,141އަށް އުފުލިފައެވެ. އދއިން ބުނީ, ޣައްޒާގައި ހައިހޫނުގައި ޖެހިފައިވާ މީހުންގެ ޢަދަދު މިލިޔަނަކަށް އުފުލިފައިވާ ކަމުގައެވެ.