ދޮންބަންޑާރައިން ދައްކުވައިދިނީ އަމިއްލަ އެދުމެއްނެތި ޤައުމަށް ޚިދުމަތްކުރުމުގެ ނަމޫނާ!

މިއަދަކީ ހުރަވީ ދުވަހެވެ. ހުރަވީ ދުވަސް ކޮންމެ އަހަރަކުވެސް ފާހަގަކުރަނީ ހިޖުރީގޮތުން ޖުމާދުލްއާޚިރާ މަހުގެ 3 ވަނަ ދުވަހުއެވެ. ކޮންމެއަހަރަކުވެސް ހުރަވީ ދުވަސް ފާހަގަކުރަނީ މުލީގެ ދޮން ޙަސަންމަނިކުފާނު، ފަހުންނަމަ ދޮންބަންޑާރައިން ދިވެހިރާއްޖެ ހޮޅިންގެ އަތްދޮށުން މިނިވަންކޮށްދެއްވި ދުވަހާ ގުޅުވައިގެންނެވެ. އެއީ ހިޖުރީގޮތުން 1166 ވަނަ އަހަރުގެ ޖުމާދުލްއާޚިރާ މަހުގެ 3 ވަނަ ދުވަހެވެ.

މީލާދީ ގޮތުން 1558 ވަނަ އަހަރު ޕޯޗުގީޒުންގެ އަޅުވެތިކަމުގެ ކަޅު ދުވަސްތައް ދެކުންފަހުން ފުރަތަމަ ފަހަރަށް އަޅުވެތިކަމުގެ ރަހަ ދިވެހި އުންމަތުގައި ލައްވާލީ 1752 ވަނަ އަހަރެވެ. އިންޑިޔާގެ މަލާބާރުކަރައިގެ ހޮޅިންގެ އަޅުވެތިކަމުގެ ދަށަށް މިރާއްޖެ ދިޔުމުގެ ސަބަބުންނެވެ.

ޕޯޗުގީޒުންގެ އަޅުވެތިކަމަށް ރާއްޖެ ދާންޖެހުނީ ޤައުމަށް ޣައްދާރުވި ދިވެހި ދަރިއެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. ހޮޅިންގެ އަތްދޮށުވެ ރާއްޖެ އަޅުވެތިވީވެސް ދިވެހި ދަރިންތަކެއް މި ޤައުމަށް ޚިޔާނަތްތެރިވުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. ޣައްދާރުވުމުގެ ސަބަބުންނެވެ.

ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ދަހިވެތިކަމުގައި އޭރުގެ ފަނޑިޔާރުމަނިކުފާނު އަލްޤާޒީ މުޙައްމަދު ޝަމްސުއްދީނާއި އޭނާގެ ކޮއްކޮ ޚަތީބު އަޙްމަދު މުޙްޔިއްދީން ކަންނަންނޫރުގައި ވެރިކަންކުރަމުންދިޔަ ހޮޅިންގެ ރަސްގެފާނަށް ރާއްޖެ ހިފައިދިނުމަށް އެދި ސިޓީއެއް ފޮނުވިއެވެ. މި ސިޓީގައިވަނީ ރާއްޖޭގެ ދާޚިލީ މަޞްރަޙު ވަރަށް ގޯސްވެއްޖެކަމަށާއި، މި ޤައުމުގައި އަމަންއަމާންކަން ނެތްކަމަށް ބުނެ، ބުހުތާނު ދޮގެވެ. މި ދެ ޣައްދާރުން ހީކުރީ ހޮޅިން ރާއްޖެ ހިފުމަށްފަހު، އެމީހުންނަށް ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ހަވާލުކޮށްފާނެ ކަމަށެވެ.

އެ ސިޓީއާއެކު ހޮޅިންގެ ރަސްގެފާނު ކަންނަންނޫރުގެ ޢަލީ ރާޖާ ނަވެއްގައި ރާއްޖެ އައިސް، މި ޤައުމު އަޅުވެތިކުރިއެވެ. އެތައް ބަޔަކު މަރާލިއެވެ. އެތައް ތަނެއް އަންދާލިއެވެ. އެއަށްފަހު އޭރު ރާއްޖޭގައި ހުންނެވި ރަސްގެފާނު އައްސުލްޠާން މުކައްރަމް މުޙައްމަދު އިމާދުއްދީން (ތިންވަނަ)އާއި ރަސްގެފާނުގެ ކޮއްކޯފުޅު އެމީހުންގެ ހިމާޔަތުގައި އިންޑިޔާއަށް ގެންދިޔައެވެ. އަދި ޣައްދާރު ޝަމްސުއްދީނާއި މުޙްޔިއްދީންވެސް މަރާލިއެވެ. އެއަށްފަހު އެމީހުންގެ އަޅުވެތިކަމުގައި ދިވެހި ރަސްކަން ހިންގަމުންދިޔައެވެ.

ހޮޅިން ރާއްޖެ އަޅުވެތިކުރިތާ 3 މަހާއި ދުވަސްކޮޅެއްވީފަހުން، ބޮޑުތަކުރުފާނުފަދަ ދިވެހި ދަރިއަކު އަނެއްކާވެސް ދިވެހި އުދަރެހުން ފާޅުވިއެވެ. ކ.ހުރައަށް ނިސްބަތްވާ މުލީގޭ ދޮން ޙަސަން މަނިކުފާނު، ހޮޅިންގެ އަތްދޮށުން ރާއްޖެ މިނިވަންކުރުމަށް އަތުކުރި އޮޅާލެއްވިއެވެ. ހަނގުރާމަކުރާނެ ލަޝްކަރެއް ރުކުރުވާލައި، ހޮޅިންނާ ހަނގުރާމަކުރައްވައި ރާއްޖެ މިނިވަންކޮށްދެއްވިއެވެ. އެއަށްފަހު ދިވެހި ޤައުމުގެ ދިފާޢުގައި އެ ނުކުންނެވި ބަންޑާރަ ދޮން ޙަސަނަށް ދޮންބަންޑާރައިންގެ ނަންފުޅު ދިވެހިން ދިނެވެ. ބަންޑާރައިންގެ ލަޤަބު އެރުވިއެވެ.

އަދި ދިވެހިންގެ ހިތުގެ ޚާލިސް ރުހުމާއެކު ދިވެހި ތަޚުތު ދޮންބަންޑާރައިންނަށް ހުށައެޅުއްވިއެވެ. ރައްޔިތުންގެ އެ ހުށައެޅުއްވުން ދޮންބަންޑާރައިން ޤަބޫލުފުޅެއް ނުކުރެއްވިއެވެ. ދޮންބަންޑާރައިން ވިދާޅުވީ ދިވެހި ތަޚުތަކީ އެމަނިކުފާނަށް ޙައްޤު އެއްޗެއް ނޫން ކަމަށެވެ. އެއީ ހޮޅިން ރާއްޖެ އަޅުވެތިކުރިއިރު ހުންނެވި ރަސްގެފާނު ސުލްޠާން މުކައްރަމްގެ ޙައްޤެއްކަމަށެވެ. އެ ދަރިކޮޅުގެ ޙައްޤެއްކަމަށެވެ. އެހެންކަމުން ދެން ދިވެހި ތަޚުތަށް ހަވާލުވެވަޑައިގަތީ އައްސުލްޠާން މުކައްރަމް ނިސްބަތްވާ ދިޔަމިގިލީ ދަރިކޮޅުގެ އައްސުލްޠާނާ އާމިނާ ރަނިކިލެގެފާނެވެ.

މިއީ އަޅުގަނޑުމެން ޢިބްރަތް ޙާސިލްކުރަންޖެހޭ ދިވެހި ތާރީޚުގެ މުހިންމު ހާދިސާއެކެވެ. ދިވެހި ރަސްކަމުގެ ތަޚުތާއި ޢިއްޒަތް ހުށައެޅި، އެކަން ޤަބޫލުފުޅު ނުކުރެއްވި ހަމައެކަނި ބޭފުޅަކީ ދޮންބަންޑާރައިންނޭ ބުނުމަކުން ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ. މިކަމުން ދޭހަކޮށްދެނީ އެ ވަރުގަދަ ޖިހާދު ދޮންބަންޑާރައިން ކުރެއްވީ ހަމައެކަނި އުފަން ޤައުމަށް ދިމާވެފައިވާ މުސީބާތަކުން ސަލާމަތްކުރުމުގެ ޚާލިސް ނިޔަތުގައިކަމެވެ.

ޤައުމަށް ކަމެއް ކޮށްދެއްވާނީ އަނބުރާ ޤައުމު ތިމަންނައަށް ކޮށްދޭނީ ކޮންކަމެއްތޯ ނުބައްލަވާކަމެވެ. ކުރެއްވި މާތް ޖިހާދުގެ އިތުރުން ދޮންބަންޑާރައިންގެ ޒިކުރާ މި ޤައުމުގައި އާވެ ހުންނަ މައިގަނޑު އެއް ސަބަބަކީވެސް އެއީއެވެ. ޤައުމަށް ޚިދުމަތްކުރުމުގައި ދޮންބަންޑާރައިން ދެއްކެވި ލާމަސީލު ނަމޫނާއެވެ.

ކުޑަ ދުވަސްކޮޅަކަށް ރާއްޖޭގެ ތަޚުތުގައި އިންނެވުމަށްފަހު އައްސުލްޠާނާ އާމިނާރަނިކިލެގެފާނު ރަސްކަމުން އިސްތިއުފާދެއްވިއެވެ. އެއަށްފަހު ދިވެހިންގެ އެދުމުގެ މަތިން ދޮންބަންޑާރައިން ދިވެހި ރަސްކަމާ ހަވާލުވީއެވެ. ރަސްކަމާ ހަވާލުވެވަޑައިގަތުމުން ދޮންބަންޑާރައިންގެ ނަންފުޅު އައްސުލްޠާން ޙަސަން ޢިއްޒުއްދީގެ ނަމަށް ބަދަލުވިއެވެ.

ދޮންބަންޑާރައިންގެ ރަސްކަމުގައި ދުޝްމަނުންގެ ކިބައިން ޤައުމު ދިފާޢުކުރެއްވުމަށް ގިނަ މަސައްކަތްޕުޅުތަކެއް ކުރެއްވިއެވެ. މިގޮތުން 4 ފަހަރެއްގެ މަތިން ދުޝްމަނުންގެ ޙަމަލާތައް ރާއްޖެއާ އަމާޒުވިއެވެ. މިއިން ކޮންމެ ފަހަރަކުވެސް، ދޮންބަންޑާރައިން ދިވެހި ޤައުމު ދިފާޢުކުރެއްވިއެވެ.

މިއަދު އަޅުގަނޑުމެންގެ މައްޗަށް އޮތީ ދޮންބަންޑާރައިންގެ ޒިކުރާ އައުކޮށް، އެ ރަދުންގެ ވާހަކައިން ޢިބްރަތް ޙާސިލްކުރުމެވެ. އެ ރަދުން ދެއްކެވި ނަމޫނާ ބަލައިގަނެ، އެއާ އެއްގޮތަށް ޢަމަލުކުރުމެވެ. ޣައްދާރުންވެސް ތިބޭނެކަން ދެނެތިބެ، މި ލޮބުވެތި ޤައުމުގެ މިނިވަންކަމުގެ ދިފާޢުގައި ކުރަންޖެހުނު ކޮންމެ ކަމެއް ކުރުމަށްވެސް ޢަޒުމް ކަނޑައެޅުމެވެ. ނަމަވެސް އެއީ ޤައުމު އަޅުގަނޑުމެންނަށް ކޮށްދޭނީ ކޮންކަމެއްތޯ އެހުމެއް ނެތިއެވެ.